Archiwum Obecności. Leszkowi Mądzikowi – Mistrzowi Teatru — Społeczność KUL

By
Archiwum Obecności. Leszkowi Mądzikowi – Mistrzowi Teatru — Społeczność KUL

Archiwum Obecności. Leszkowi Mądzikowi – Mistrzowi Teatru

Wystawa w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL i Atrium Collegium Norwidianum KUL

Wspólna praca zespołów Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, Fundacji im. Leszka Mądzika oraz Muzeum Śląskiego pozwoliła stworzyć ekspozycję o charakterze dokumentalno-wystawienniczym. Impuls do jej powstania wyszedł jeszcze ze strony Leszka Mądzika do Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, która po śmierci Artysty zainicjowała proces udostępnienia twórczości artysty w przestrzeni uczelni w formie wystawy archiwalnej. Zaproszenie skierowane do Fundacji im. Leszka Mądzika umożliwiło rozszerzenie ekspozycji o materiały nieprezentowane wcześniej publicznie.

Aktualizacja 19.10.2025 r.

W Bibliotece Uniwersyteckiej KUL otwarto wystawę „Archiwum Obecności. Leszkowi Mądzikowi – Mistrzowi Teatru. Społeczność KUL.”, poświęconą twórczości założyciela Sceny Plastycznej KUL. Ekspozycja przedstawia oryginalne, a także nieprezentowane dotąd publicznie materiały związane z jego działalnością artystyczną oraz wyróżnienia i nagrody. Na wystawie znalazły się m.in. plakaty tworzone przez Mądzika, książki z dedykacjami od wielkich postaci ze świata sztuki i kultury, fotografie dokumentujące prace Sceny Plastycznej w kraju i za granicą, a także niepublikowany materiał filmowy. Prezentowane są również obiekty sceniczne w Atrium na KUL, w tym „Drzewo” (2020) i „Taczki” (2006), które należą do najbardziej rozpoznawalnych elementów jego teatru. Wernisaż miał kameralny charakter i przebiegał w atmosferze skupienia i wzruszenia. W wydarzeniu uczestniczyły osoby, które znały Leszka Mądzika osobiście oraz ci, którzy przez lata odnajdywali się w jego sztuce. Jak podkreślają organizatorzy, wystawa nie tylko dokumentuje jego dorobek, lecz umożliwia ponowne spotkanie z jego twórczością w miejscu, w którym dojrzewała. Warto przypomnieć, że jesienią 1970 roku w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL odbyła się autorska wystawa plakatów Leszka Mądzika – jedna z pierwszych w jego działalności artystycznej. Po latach artysta planował powrócić do tej samej przestrzeni z ekspozycją poświęconą swojej twórczości w dojrzałym kształcie. Pracował nad tą koncepcją, przygotowując projekt wystawy scenograficzno-historycznej. Po śmierci Leszka Mądzika pierwotna forma ekspozycji nie mogła zostać zrealizowana zgodnie z jego zamysłem. Została więc przekształcona w wystawę archiwalną – jako prezentację dziedzictwa i materialnych śladów jego twórczości. Dzisiejsza ekspozycja w BU KUL jest zatem nie tylko powrotem do miejsca źródłowego, lecz także kontynuacją niezrealizowanej intencji. Ekspozycja została przygotowana przez Bibliotekę Uniwersytecką KUL we współpracy z Muzeum Śląskim oraz Fundacją im. Leszka Mądzika. Wystawę można oglądać do 30 listopada 2025 r. w BU KUL oraz w Atrium Collegium Norwidianum (elementy scenografii).

Galeria zdjęć z wernisażu. Fot. Marek Skowronek ideastudio.pl

Informacje praktyczne

📅 Czas trwania wystawy
20 października 2025 – 30 listopada 2025

📍 Miejsca ekspozycji
Biblioteka Uniwersytecka KUL, sala nr 6 (parter)
Atrium Collegium Norwidianum KUL (20.10.2025-28.02.2026)

🎞 Prezentowane materiały
Publikacje, plakaty, grafika książkowa, dokumentacja fotograficzna, fragmenty scenografii, materiały filmowe.

👥 Organizatorzy
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Muzeum KUL we współpracy (część ekspozycji) z Muzeum Śląskim w Katowicach
Biblioteka Uniwersytecka KUL (gospodarz ekspozycji)
Fundacja im. Leszka Mądzika

Archiwum Obecności

Leszek Mądzik pozostaje jednym z najważniejszych artystów w historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Z uczelnią związany przez ponad pięć dekad, zbudował teatr, który stał się jednym z najtrwalszych znaków rozpoznawczych KUL w Polsce i za granicą. Wystawa „Archiwum Obecności” przedstawia jego dorobek w perspektywie instytucjonalnej i dziedziczonej, ukazując zarówno genezę zjawiska, jak i jego kontynuację w działaniach fundacji Jego imienia.

Źródło i początek teatru

Zanim powstała Scena Plastyczna, Leszek Mądzik działał w Teatrze Akademickim KUL pod kierunkiem Ireny i Tadeusza Byrskich. To tam zetknął się z myśleniem o teatrze jako przestrzeni obecności, ciszy i sacrum. Doświadczenie pracy w teatrze akademickim stało się dla niego pomostem prowadzącym do stworzenia własnego języka — już autonomicznego, plastycznego i ascetycznego w środkach wyrazu.

Scena Plastyczna została powołana w 1969 roku z inicjatywy Mądzika, wówczas studenta historii sztuki. Jej narodziny były bezpośrednio związane ze środowiskiem akademickim, które umożliwiło twórcy stworzenie przestrzeni sztuki rozwijanej w ramach uczelni, lecz funkcjonującej na zasadach artystycznej niezależności. Od pierwszych lat działalności teatr stanowił integralną część życia KUL — nie jako zewnętrzna aktywność, lecz jako element kształtujący duchowy i kulturowy profil uniwersytetu. Jego obecność przenikała uniwersytecką tożsamość, tworząc trwały ślad w wyobraźni społeczności akademickiej.

KUL i jego artysta

Leszek Mądzik przez ponad pół wieku był jednym z najbardziej rozpoznawalnych ambasadorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Polsce i poza jej granicami. W czasach, gdy uczelnie rzadko kojarzono z twórczym eksperymentem, to właśnie z murów KUL wychodził teatr, który zdobywał nagrody, wzruszał publiczność i budował duchowy wizerunek polskiej kultury.

W katalogach festiwali, na plakatach i w programach teatralnych w Paryżu, Tokio, Rzymie czy Santiago de Chile pojawiało się jedno zdanie:
Scena Plastyczna KUL – Lublin, Polska.

Dzięki Mądzikowi ten skrót — KUL — przestał być jedynie nazwą uczelni. Stał się znakiem jakości, duchowości i artystycznej głębi. Teatr odnosił sukcesy nie z pozycji instytucji państwowej, lecz jako zjawisko wyrosłe z uniwersytetu, które długo przed erą marketingu akademickiego wprowadziło KUL do międzynarodowego obiegu kultury.

Jak wspominał sam artysta:

KUL był taką enklawą. Znaleźli się tu studenci wyrzuceni po ’68 roku. To był ważny gest Uniwersytetu, ale też miejsce, gdzie człowiek mógł oddychać. I ja tam oddychałem.

Dzięki jego twórczości KUL zyskał prestiż nie tylko w środowiskach akademickich, lecz także wśród ludzi kultury, duchowieństwa i mediów. Obecność Sceny Plastycznej KUL w świecie stała się jednym z najbardziej czytelnych przykładów, jak sztuka może podnosić rangę uczelni w sposób organiczny i naturalny.

Scena jako wizerunek uczelni

Związek teatru z uczelnią miał charakter głęboko zakorzeniony. KUL zapewniał przestrzeń działania, a Scena Plastyczna budowała prestiż uczelni w obszarze kultury. Obecność przedstawień w strukturach akademickich sprawiła, że teatr nie był zewnętrznym dodatkiem, lecz jednym z elementów tożsamości instytucji.

Teatr stawał się dla wielu odbiorców pierwszym kontaktem z ideowym i duchowym profilem KUL. Nazwa uniwersytetu krążyła wraz z teatrem — w festiwalowych zapowiedziach, katalogach i przeglądach, gdzie pojawiała się obok nazw najwybitniejszych instytucji kultury.

Działalność rozpoznawalna poza uczelnią

Z czasem spektakle zaczęły być zapraszane do przestrzeni artystycznych i instytucji poza Lublinem, rozszerzając zasięg oddziaływania. Scena Plastyczna stała się zjawiskiem międzynarodowym, prezentowanym w Europie, Ameryce Południowej i Azji.

Rozpoznawalność ta nie wynikała z działań promocyjnych, lecz z oryginalności formy, ciszy, kontemplacji i języka obrazu. Teatr Mądzika stał się sposobem reprezentacji uczelni na świecie — unikatowym, duchowym ambasadorem KUL.

Dziedzictwo i archiwizacja dorobku

Po śmierci Leszka Mądzika konieczne stało się formalne zabezpieczenie dorobku i zapewnienie mu trwałej instytucjonalnej opieki. Odpowiedzialność tę przejęła Fundacja im. Leszka Mądzika, powołana jako depozytariusz spuścizny artysty.

Zakres archiwum obejmuje scenografie, rekwizyty, dokumentację fotograficzną i filmową, projekty plastyczne oraz materiały wydawnicze. Zbiory są systematycznie opracowywane, porządkowane i przygotowywane do udostępnienia w formach wystawienniczych i naukowych.

Archiwum, które pozostawił po sobie artysta, ma dziś znaczenie nie tylko dokumentacyjne, lecz także akademickie. Materiały gromadzone i opracowywane przez Fundację oraz udostępnione dziś na wystawie przez Bibliotekę Uniwersytecką KUL tworzą zasób, który w przyszłości może zostać włączony do badań naukowych, analiz teatrologicznych czy kulturoznawczych.

Zbiory te otwierają również możliwość wykorzystania dziedzictwa Sceny Plastycznej KUL w dydaktyce — jako punkt odniesienia dla studentów historii sztuki, kulturoznawstwa, teatrologii, edukacji artystycznej czy studiów nad pamięcią instytucjonalną. W ten sposób spuścizna artysty nie jest zamkniętym archiwum, lecz żywym materiałem poznawczym, który może inspirować nowe pokolenia odbiorców.

Znaczenie wystawy

Wystawa „Archiwum Obecności” ukazuje twórczość Leszka Mądzika poprzez materialne ślady jego relacji i twórczości: książki z dedykacjami, autorskie plakaty, fotografie dokumentujące spektakle i podróże Sceny Plastycznej, niepublikowany film oraz oryginalne obiekty sceniczne („Drzewo”, 2020; „Taczki”, 2006). To właśnie one stanowią namacalny zapis jego drogi artystycznej — od spotkania z drugim człowiekiem po duchową obecność uobecnioną w formie.

Każdy rodzaj eksponatu odsłania inny wymiar twórczości Mądzika:
dedykacje — relację, pamięć i wdzięczność,
plakaty — język wizualny i symboliczny idiom artysty,
fotografie — ulotność gestu i światła,
obiekty sceniczne — materialną obecność, która wykracza poza spektakl.

Dzięki temu wystawa nie rekonstruuje przeszłości, lecz przywraca żywe doświadczenie jego sztuki.

Zgromadzone materiały pokazują, że dzieło Mądzika jest wciąż źródłem refleksji — zarówno duchowej, jak i badawczej. Wystawa otwiera przestrzeń dalszych działań kuratorskich, edukacyjnych i naukowych, zapraszając kolejne pokolenia do dialogu z jego sztuką.

Podziękowania

Fundacja im. Leszka Mądzika składa podziękowania osobom i instytucjom zaangażowanym w przygotowanie wystawy:

  • Jego Magnificencji Rektorowi KUL, ks. prof. dr. hab. Mirosławowi Kalinowskiemu,
  • ks. prof. dr. hab. Antoniemu Dębińskiemu, Rektorowi Seniorowi KUL,
  • Arturowi Podsiadłemu, Dyrektorowi Biblioteki Uniwersyteckiej KUL,
  • dr Aleksandrze Pawlik-Kopek, Zastępcy Dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej KUL,
  • dr Dominikowi Maińskiemu, kuratorowi ekspozycji w BU KUL,
  • mgr szt. Damianowi Bieńkowi z Akademii Nowoczesnych Mediów – za oprawę wizualną wystawy,
  • dr Elżbiecie Błotnickiej-Mazur, Dyrektor Muzeum KUL,
  • Agnieszce Kołodziej, kuratorce wystawy „Światło i Mrok”,
  • Stefanowi Ciechanowi – autorowi fotografii „Leszek Mądzik w pracowni”,
  • Pani Alinie Brzeskiej-Mądzik – za zgodę na udostępnienie materiałów archiwalnych.

KUL | E-Teatr | TVP 3 | Radio Lublin

Fot. z wystawy w Muzeum Śląskie Sonia Szeląg
Fot. z pracowni Artysty – Stefan Ciechan

Opracowanie:
Magdalena Szymala m.szymala@ideastudio.pl
Fundacja im. Leszka Mądzika

Latest posts